Alegoria e Zulluve... Këndvështrimi im

Sot, shumë kohë pas shkrimit të këtij tregimi alegorik, ai ende më nxit të vlerësoj nëse ishte apo jo mënyra më e mirë për t’i treguar shqiptarëve realitetin dhe mënyrën për ndreqjen e tij, ajo që ndoqi Konica. Me gjithë mëdyshjet e para, këndvështrimi i tij për rrugën e përcjelljes së mesazhit përputhet me mendimin tim në lidhje me mënyrën e njohjes së shqiptarëve me realitetin e hidhur, që ishte i tillë vetëm falë tyre.

Ajo që të godet më shumë kur dëgjon fjalët e Konicës, është qartësia e alegorisë së përdorur dhe mënyra sesi autori, pa ndrojtje, numëron anët e errta të karakterit të shqiptarit tipik dhe po pa ndrojtje pohon atë çka duhet të jenë. Askujt nuk i pëlqejnë kritikat, sidomos kur ato janë aq shumë të zhveshura nga etika, por a nuk ishte koha që shqiptarët të njihnin vetveten dhe të kuptonin rrugët që duhet të këmbëngulnin për të arritur aty du donin? Idealizimi i së kaluarës historike, ngritja në majë të piramidës së nderimeve të figurave atdhetare për të qenë shembuj për të gjithë dhe vlerësimi i virtyteve të shqiptarëve si trimëria, besa ishin armët më të fuqishme të rilindasve për ndërgjegjësim atdhetar, por ato dukej se tashmë ishin tejpërdorur dhe nuk po jepnin më efektin e duhur, përkundrazi, po ngopnin shqiptarët me merita që jodrejtpërsëdrejti i takonin dhe po i vetkënaqnin ata. Në këto rrethana, ajo që u duhej shqiptarëve dhe që edhe vetë e donin, ndonëse nuk e shprehnin, ishte qortimi i hapur ndaj tyre.

A ja arriti qëllimit Konica? Jo të gjithë e kanë mirëpritur dhe për këtë ai ishte mëse i vetëdijshëm. “Vërshëllimë, sharje, krisma në çdo anë.” Ndoshta disa “i kanë treguar grushtin”. Të tjerë mund t’i kenë kërkuar “të lipë ndjesë” . Por, mbi të gjitha ai ishte atdhetar dhe nëse e vetmja rrugë për t’i treguar shqiptarëve ç’ishin e ç’duhet të ishin nuk sillte lavde, ai nuk do të nguronte t’i shkonte deri në fund asaj.

Kanë kaluar vite që nga shkrimi i kësaj alegorie të zulluve. Gjithsesi, unë jam i bindur që shqiptarët më shumë se kurrë, tani kanë nevojë t’i përkthejnë siç duhet rreshtat e Konicës. Rrota e historisë ka ndryshuar, megjithatë shqiptarët në përgjithësi janë po të njëjtët dhe nëse asgjë tjetër nuk do të funksiononte për t’i kthyer ata “në binarë”, kritikat, edhe ndonëse jo të mirëpritura, do të ishin më kombëtare sesa lavdet atdhetare të thurrura për kombin.